Jak unieważnić ślub kościelny ?

Na samym początku warto wyjaśnić, że Kościół nie uznaje rozwodów. Jeśli chcemy potocznie nazywanego rozwodu kościelnego musimy złożyć wniosek o orzeczenie nieważności małżeństwa kościelnego.

Powody do unieważnienia ślubu kościelnego

Uzyskanie orzeczenia o nieważności małżeństwa kościelnego jest możliwe wówczas, gdy zaistnieje jedna z 12 przeszkód wymienionych w prawie kanonicznym:

• wieku – zgodnie z prawem kanonicznym nie może zawrzeć małżeństwa kobieta, która nie ukończyła lat 18, a mężczyzna – 21 lat;
• niemocy płciowej, czyli niezdolności do współżycia fizycznego;
• węzła małżeńskiego – gdy jedna ze stron jest już w związku małżeńskim;
• różnej religii – gdy jedna ze stron nie ma chrztu;
• święceń – np. ksiądz nie może zawrzeć małżeństwa;
• ślubu – dotyczy osób, które złożyły śluby czystości w zakonie;
• uprowadzenia – gdy kobieta została uprowadzona lub była przetrzymywana z zamiarem zawarcia z nią małżeństwa;
• występku – gdy np. mężczyzna zabił męża swojej wybranki;
• pokrewieństwa – gdy małżonkowie są spokrewnieni;
• powinowactwa – np. między mężem a krewnymi żony;
• przyzwoitości publicznej – np. strony żyły w małżeństwie lub wieloletnim konkubinacie;
• pokrewieństwa prawnego – chodzi o osoby związane przysposobieniem (adoptujący i osoba adoptowana).

Jak wygląda proces unieważnienia ślubu kościelnego?

Sprawy małżeńskie rozpatrują sądy kościelne. Działają prawie przy każdej diecezji. Kontakt telefoniczny do takiego sądu uzyskasz od proboszcza swojej parafii lub znajdziesz na stronie internetowej diecezji. Tam można też znaleźć wzór pisma, które należy złożyć, oraz informację na temat wymaganych dodatkowo dokumentów. 

Z reguły są nimi: 

• metryka ślubu kościelnego 
• kopia wyroku rozwodowego wraz z uzasadnieniem 
• lista świadków 
• kopia skargi lub jej odpis  

Aby unieważnić ślub kościelny, najpierw wnosisz tzw. skargę powodową. Należy w niej podać konkretny powód uzasadniający prośbę, czyli tzw. tytuł, z powodu którego domagasz się unieważnienia ślubu.

Do skargi należy dołączyć:

•  świadectwo ślubu kościelnego,
•  orzeczenie o rozwodzie (jeśli ślub poprzedzała ceremonia przed kierownikiem USC).
•  W niektórych parafiach wymagane są także świadectwa chrztu. 
• Na poparcie treści skargi trzeba przedstawić dowody. Mogą to być dokumenty, świadkowie, orzeczenia biegłych (np. gdy jeden z małżonków cierpi na impotencję). 
• Trzeba też uiścić opłatę w wysokości 600–1000 zł.

POSTĘPOWANIE 

W postępowaniu unieważnienia ślubu bierze udział powód, pozwany i sędzia. Uczestniczy tu także tzw. obrońca węzła (przedstawia argumenty za utrzymaniem małżeństwa). Na procesie nie muszą być obecne obie strony. Jeżeli pozwany nie pojawi się, to nie wpłynie to na bieg sprawy.

Do grudnia 2015 roku dla unieważnienia ślubu kościelnego konieczne było uzyskanie zgodnych decyzji dwóch różnych trybunałów kościelnych ( I i II instancji). Wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa w pierwszej instancji musiał być następnie potwierdzony przez trybunał apelacyjny. Przekazanie sprawy do drugiej instancji następowało automatycznie. Dopiero w momencie gdy II instancja wydała wyrok przeciwny, wówczas konieczne było odwoływanie się do trzeciej instancji, by unieważnienie stało się faktem.

POSTĘPOWANIE - jak wygląda teraz? 

Obecnie wystarczające jest uzyskanie jednego pozytywnego wyroku, jeśli więc żadna ze stron nie wniesie apelacji od wyroku stwierdzającego, że małżeństwo nie zostało ważnie zawarte, wówczas taki wyrok staje się prawomocny i jest ostateczny. Wyeliminowanie konieczności uzyskania dwóch zgodnych orzeczeń znacznie zatem skraca procedurę unieważnienia i upodobniło ją pod tym względem do procesu rozwodowego.

Unieważnienie ślubu kościelnego możliwe ponadto jest w tzw. procesie skróconym, który z założenia ma trwać około 45 dni. Możliwość przeprowadzenia wskazanego procesu uzależniona jest jednakże od spełnienia określonych warunków, nie jest to więc postępowanie z którego każdy będzie mógł skorzystać.

PROCES SKRÓCONY - kiedy i dla kogo? 

Możliwy tylko wtedy, gdy:

•  żądanie unieważnienia zostało zgłoszone przez obydwoje małżonków lub 
• przez jednego z nich za zgodą drugiego
• gdy przytaczane są okoliczności dotyczące faktów lub osób, poparte zeznaniami lub dokumentami, które nie wymagają przeprowadzenia dokładniejszego badania albo dochodzenia oraz w sposób oczywisty wskazują na nieważność.

Wśród okoliczności dotyczących rzeczy lub osób, które dopuszczają rozpoznanie sprawy o nieważność małżeństwa stosując proces skrócony należy zaliczyć na przykład:

• taki brak wiary, który może prowadzić do symulacji konsensu lub błędu determinującego wolę,
• krótki czas pożycia małżeńskiego, 
• aborcję dokonaną dla uniknięcia zrodzenia potomstwa, 
• pozostawanie w relacji pozamałżeńskiej w czasie zawierania małżeństwa lub wkrótce po ślubie,
• podstępne zatajenie bezpłodności, 
• zatajenie poważnej choroby zakaźnej, 
• zatajenie potomstwa z wcześniejszego związku, 
• zawarcie małżeństwa z przyczyny całkowicie obcej życiu małżeńskiemu lub wynikające z nieoczekiwanej ciąży kobiety, 
• użycie przemocy fizycznej w celu wymuszenia konsensu,
• brak używania rozumu potwierdzony dokumentacją medyczną.