Czy w okresie wakacji przedszkole, gdy jest nieczynne może pobierać opłaty od rodziców? Inne zakazaneklauzule w umowach z przedszkolami prywatnymi i szkołami. Raport UOKiK.

Dostałyśmy wiadomość mailową od jednej z mam z zapytaniem czy przedszkole, gdy jest zamknięte może pobierać opłaty ? 

 Chociaż w czasie wakacji nie można żądać opłat ani od studentów, ani od rodziców uczniów czy przedszkolaków, jeśli placówka nie świadczy w tym czasie usług, to jednak taka praktyka okazuje się bardzo częsta.Często w prywatnych przedszkolach spotykamy się z zapisem w umowie, że za nieobecności odliczana jest tylko stawka żywieniowa a czesne jest opłatą stałą i nie podlega odliczeniom. 

W związku z powyższym niniejszy post będzie poświęcony zakazanym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów postanowieniom stosowanych w umowach z przedszkolami i szkołami prywatnymi. 

Warto podkreslić, że oprócz raportu UOKiK należy powołać się również na art. 3853 pkt 12 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym niedozwolone są postanowienia umowne, które wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub w części. Postanowienia tego typu przewidują bowiem, że przedsiębiorca otrzyma nienależne mu wynagrodzenie, bowiem nie będzie miał obowiązku wykonania usługi i nie poniesie w związku z tym żadnych kosztów. Jeżeli zatem dziecko nie uczęszcza do przedszkola nie z winy rodziców lub opiekunów, gdyż np. zachorowało, to rodzice powinni mieć prawo żądania zwrotu uiszczonego czesnego. Tym bardziej gdy przedszkole zamknięte jest ponieważ dyrekcja przedszkola tak postanowiła. 

KLAUZULE NIEDOZWOLONE W UMOWACH 

Klauzule niedozwolone to takie, które zostały uznane przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów za niedopuszczalne. 

Zgodnie z raportem UOKiK zaliczamy do nich zapisy np.: 

• w których szkoła zobowiązuje uczniów do opłat za wakacje. 

Klauzula nr 1921 brzmi: „W okresie wakacyjnym, tj. za lipiec, sierpień, wrzesień, student uiszcza niepełne czesne w wysokości 75 proc. pełnej stawki miesięcznej". Klauzule tę można uznać za odpowiednik niedozwolonego postanowienia umownego wskazanego w art. 385³ pkt 22 kodeksu cywilnego. W świetle tego przepisu niedozwolone są postanowienia umowne, które przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania zobowiązania przez jego kontrahenta.

• naliczanie czesnego za okres, gdy świadczenie wzajemne nie jest realizowane w tzw. np przerwach wakacyjnych 

Zgodnie ze stanowiskiem UOKiK miesięczne czesne to kwota naliczana z tytułu świadczenia usługi edukacyjnej. O ile zasadne jest jego naliczanie w miesiącach, kiedy jest ona świadczona, o tyle brak jest podstaw do obciążania konsumenta kwotą czesnego za okres, gdy uczelnia jest nieczynna i w związku z tym nie realizuje i nie pozostaje w gotowości świadczenia usługi będącej przedmiotem umowy. Zgodnie z zasadą wzajemności, obciążanie konsumenta stawką czesnego powinno następować tylko w razie realizacji świadczenia wzajemnego. 

Działanie takie należy uznać za zakazane. Stanowisko takie można oprzeć na wyżej wskazanych argumentach. 

Jako świadczenie wzajemne umowa ta opiera się na opiece nad dzieckiem lub gotowości do świadczenia takiej usługi. I za to należy się firmie wynagrodzenie. 

Jeżeli więc przedszkole zostaje zamknięte np. na okres wakacji lub z innego powodu (np. wydarzeń o charakterze siły wyższej, czasowego zawieszenia działalności w wyniku decyzji odpowiednich organów administracyjnych, lub np w wyniku przeprowadzania prac remontowych), to ani nie świadczy usługi, ani nie wykazuje gotowości do ich świadczenia. 
Zatem za taki okres nie należy się wynagrodzenie, czyli pobranie czesnego.

!!! Pamiętajmy jednak, że w sytuacji gdy przedszkole jest otwarte przez cały rok, w tym w okresie wakacyjnym, to ma prawo do naliczania czesnego. Będzie tak, nawet gdy rodzice nie będą posyłać w tym czasie swojego dziecka do placówki. Przedsiębiorca będzie jednak wykazywał gotowość do świadczenia usługi i ponosił koszty stałe. Stąd uzasadnienie dla takiego właśnie rozstrzygnięcia. Najważniejsza jest tu zasada wzajemności świadczeń (gotowości do świadczenia). 

Inne zakazane postanowienia umowne wg raportu UOKiK: 

•  opłata za miesiąc wakacyjny jest należna, jeżeli pobyt dziecka w przedszkolu wyniósł co najmniej sześć miesięcy,  
• w razie rozwiązania niniejszej umowy ze skutkiem na koniec czerwca rodzic jest zobowiązany do opłacenia czesnego za lipiec i za sierpień,
• za okres miesięcznej przerwy letniej (pięć tygodni) zobowiązuje się uiścić obowiązującą opłatę w wysokości 65 proc. czesnego; opłata obowiązuje wszystkie dzieci, które po  przerwie letniej uczęszczać będą do przedszkola, w tym nowo przyjęte dzieci do  przedszkola,
•  opłata 750 zł wynikająca z kosztów działania przedszkola jest ponoszona przez rodziców przez cały rok, z wyjątkiem jednego miesiąca wakacyjnego, podczas którego przedszkole jest zamknięte, w tym miesiącu rodzice opłacają stawkę stałą w wysokości 500 zł, 
• szkoła i przedszkole nie zwracają kosztów za nieobecność dziecka spowodowaną jego chorobą, wyjazdem itp. oraz za dni, w których przedszkole i szkoła są nieczynne z powodu ferii, przerw świątecznych lub innych zdarzeń o charakterze siły wyższej, np. klęski żywiołowe, kwarantanny, epidemie, zawieszenie zajęć szkolnych przez odpowiednie organy państwowe.
• za szkody dokonane przez dzieci w mieniu przedszkola odpowiadają materialnie rodzice lub prawni opiekunowie,
•  za szkody wyrządzone przez dzieci (trwałe uszkodzenia ścian, mebelków i innego wyposażenia przedszkola przeznaczonego do użytku przez dzieci) odpowiadają finansowo rodzice,
• przedszkole nie zapewnia opieki dzieciom, które nie mogą brać udziału w zajęciach poza siedzibą przedszkola. 

WIZERUNEK DZIECKA - stanowisko UOKiK: 

Za niedozwolone zostały uznane postanowienia umowne polegające na wymuszeniu na rodzicach zgody dot. upubliczniania wizerunku dziecka: 

• rodzice zgadzają się na publikowanie nagrań radiowych i telewizyjnych z udziałem swojego dziecka na stronach internetowych i w środkach masowego przekazu w celach promocyjno-marketingowych przedszkola, 
• opiekun wyraża zgodę na umieszczenie wizerunku dziecka na stronie internetowej przedszkola,
• rodzice wyrażają zgodę na publikację zdjęć, nagrań radiowych i telewizyjnych z udziałem swojego dziecka na stronach internetowych i w środkach masowego przekazu w celach promocyjno-marketingowych, 
• spółka ma prawo do rozpowszechniania wizerunku dziecka utrwalonego na zdjęciach wykonywanych podczas zajęć lub w trakcie imprez w przedszkolu w materiałach informacyjnych spółki.

Reasumując prywatne przedszkole nie może zmuszać rodziców do wnoszenia opłat za miesiące, w których jest nieczynna, bo nie świadczy wtedy usług.

Co powinien zrobić rodzic płacący czesne za miesiące wakacyjne? 

1. Przede wszystkim powinien zwrócić się do dyrekcji, by nie pobierała takich opłat za wakacje,
2.  Gdy to nie pomoże, warto poprosić o pomoc miejskiego lub powiatowego rzecznika praw konsumentów. 
3. Jeśli jego interwencja też okaże się nieskuteczna, pozostaje skierowanie sprawy do sądu cywilnego. Osoba, która zapłaciła czesne za wakacje, może żądać od szkoły jego zwrotu. Musi tylko wykazać niedozwolony charakter zapisu umownego przez wskazanie tożsamego z rejestru klauzul niedozwolonych. 
4. Można też wystąpić z powództwem do SOKiK o uznanie klauzuli za niedozwoloną. Złożenie pozwu jest wolne od opłat. 

Cały raport UOKiK dostępny jest na stronie: https://www.uokik.gov.pl/raporty2.php